Berlijn
Bij de reissom voor de Berlijnreis zijn inbegrepen: busvervoer, 3x logies/ontbijt in jeugdherberg en tweemaal een lunch in de mensa. Niet inbegrepen zijn de diners. Het maximum aantal deelnemers per reis is 48 (inclusief begeleidende docenten).
BESSY II
BESSY II (Berlin Electron Storage-ring society for SYnchrotron radiation) levert synchrotron licht en biedt ondersteuning voor wetenschap en industrie. Er zijn institutionele langdurige gebruikers, zoals het Max Planck Instituut, het Duitse Federale Instituut voor Materiaalonderzoek en Testing (BAM) en het metrologisch instituut van Duitsland (PTB). Ook kunnen onderzoeksgroepen van andere instituten of universiteiten 'beam-tijd' gebruiken voor projecten.
De BESSY II synchrotronbron in Adlershof werd ingehuldigd in 1998. De kosten van het project waren ongeveer 100 miljoen euro. De opvolger van BESSY I (voorheen te Wilmersdorf) heeft een omtrek van 240 meter en biedt tal van experimentele mogelijkheden. Elektronen worden versneld tot een energie van tot 1,7 GeV (X-ray regime), en vervolgens geïnjecteerd in de opslagring.
Er zijn experimenten bij BESSY II op het gebied van röntgenabsorptie spectroscopie, foto-emissie spectroscopie, foto-emissie elektronenmicroscopie , X-ray microscopie, femtoseconde snijden, röntgenlithografie en eiwitstructuur analyse. BESSY werkt nauw samen met andere synchrotronbronnen in de wereld, met name DESY in Hamburg.
Iedere twee weken wordt ’s maandags de bundel uitgeschakeld voor onderhoud aan de ring. In die tijd is er de mogelijkheid van excursies. Tijdens de rondleiding wordt gekeken naar onderdelen in de ring die de bundel in stand houden en enkele experimenten die in betreffende periode worden uitgevoerd.
Max Born Instituut (MBI)
Het Max-Born-Instituut (MBI voor lineaire Optica en Korte puls Spectroscopy) is een non-profit onderzoeksorganisatie in Berlijn. Het instituut heeft nauwe academische banden met de universiteiten in Berlijn. Marc Vrakking, afkomstig uit Nederland, is een van de directeuren van MBI en verantwoordelijk voor het onderzoek op het gebied van de attoseconde fysica.
Het instituut werd eind 1991 opgericht en heeft momenteel ongeveer 180 medewerkers, onder wie 90 onderzoekers.
Voorbeeld van een experiment bij het MBI:
Real-time observatie van elektrondynamica in moleculen.
Een belangrijke toepassing van ultrakorte laserpulsen met een pulsduur in de attoseconde (1 as = 10-18 s) is het onderzoek naar de elektrondynamica in moleculen. Als het mogelijk is om elektronen op hun natuurlijke tijdschaal van een paar honderd tot een paar attoseconde femtoseconde (1 fs = 10-15 s) te manipuleren, dan zou het misschien ook mogelijk zijn om moleculaire processen te beheersen met ongekende precisie. Theoretisch onderzoek voorspelt dat een lading, die wordt veroorzaakt door plotselinge ionisatie van de moleculen, in een paar honderd attoseconde van een kant van het molecuul naar de andere kant kan bewegen. Deze zogenoemde charge-migratie kan op zijn beurt de daaropvolgende chemische processen, bijvoorbeeld dissociatie, beïnvloeden. Dit wordt 'charge-directed reactivity' (charge-gecontroleerde reactiviteit) genoemd. Een eerste stap om deze voorspellingen experimenteel te testen, is om tijdens een experiment ultrasnelle elektronische bewegingen van elektronen in moleculen zichtbaar te maken. Experimenten, die in het nieuwe Attosekundenlaboratorium werden uitgevoerd bij het Max Born Instituut en gepubliceerd in Physical Review Letters, laten zien dat dit mogelijk is.
Het programma bij MBI:
- Presentatie met algemene informatie over MBI en onderzoek door dir. Marc Vrakking
- Bezoek van verschillende opstellingen/experimenten
- Groepspresentaties over bezochte opstelling/experiment
Een van de projecten van de afdeling van Mark Vrakking is 2.1 Time-resolved XUV-science. Vrakking heeft tijdens zijn werkzaamheden op het AMOLF-instituut (Amsterdam) met zijn team de eerste foto gemaakt van de verdeling van het elektron in waterstof.
DLR: Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt
Het DLR heeft 16 vestigingen in Duitsland, waarvan twee in Berlijn. DLR is een van de grootste en meest moderne onderzoekscentra in Europa. Hier worden vliegtuigen van de toekomst ontwikkeld, piloten opgeleid, raketmotoren getest en verre planeten bestudeerd. Bovendien doen meer dan 7400 medewerkers van het DLR onderzoek naar hogesnelheidstreinen van de volgende generatie en naar milieuvriendelijke methoden van energiewinning - en nog veel meer.
Een focus van het werk bij DLR in Berlijn is het onderzoek van ons zonnestelsel, met daarbij de ontwikkeling van hiervoor benodigde optische sensoren. De bevindingen over het ontstaan en veranderen van planeten geven beter inzicht in de evolutie van de aarde. Een andere belangrijke activiteit van het instituut in Berlijn is het onderzoek naar transport. Het oplossen van alledaagse problemen, zoals het voorkomen van verkeersopstoppingen, draagt bij aan een beter personen- en goederenvervoer waardoor het verkeer ook in beweging blijft in de toekomst.
Het DLR biedt de mogelijkheid aan leerlingen om zelf experimenten uit te voeren die te maken hebben met het onderzoek van DLR. Mogelijke experimenten (+/- 80 minuten per experiment):
- Infrarood. Met een infraroodcamera kunnen leerlingen direct infraroodbeelden zien. Met de camera mogen ze zelf experimenteren en onderzoek doen naar infrarood licht.
- Verkeerssimulatie. Met een computerprogramma waarin de luchthaven van Halle-Leipzig wordt gesimuleerd kunnen leerlingen zelf experimenteren hoe ze chaos in het luchtruim kunnen voorkomen.
- Stereofoto's. Leerlingen mogen hun eigen 3d-beelden maken met een stereocamera, die bijvoorbeeld ook wordt gebruikt om 3d-beelden te maken van Mars.
Alle experimenten zijn bedoeld om de belangstelling van jongeren voor wetenschap en technologie te stimuleren. De leerlingen worden geholpen door studenten.
PhotoVoltaics COMpetence centre Berlin (PVcomB)
PVcomB is een dienstverlener op het gebied van het doormeten van nieuwe zonnecelconcepten. In de kelders staan ingewikkelde opdamp-apparaten waarmee op kleine schaal experimentele productieprocessen uit de zonnecelindustrie kunnen worden nagebootst. De rest van het gebouw staat vol meetapparatuur waarmee wordt vastgesteld hoe goed de innovatieve zonnecellen presteren.
FHI: Fritz Haber Institut
De onderzoeksprojecten bij de afdeling moleculaire fysica zijn geconcentreerd op twee hoofdthema's:
(i) moleculaire fysica studies met infrarode straling.
In deze onderzoeksprojecten worden clusters en complexen bestudeerd in de gasfase. Hoogtepunten tijdens de afgelopen twee jaar waren de meting van de ver-infrarood vibrationele spectra voor een verscheidenheid van overgangsmetalenclusters en de spectroscopische identificatie van onverwachte structuren voor gasfase aluminium-oxide clusters.
(ii) koude moleculen.
Het doel van deze onderzoeksprojecten is experimentele ontwikkeling rond de controle over interne en externe vrijheidsgraden van neutrale moleculen en het benutten van deze kennis in onderzoek naar eigenschappen van koude moleculen. Hoogtepunt van dit onderzoek is de demonstratie van een moleculaire synchrotron.
Gerhard Ertl (1936), Duits natuurkundige, was tussen 1986 en 2004 directeur van de afdeling Fysische Chemie van het FHI in Berlijn. Hij ontving in 2007 de Nobelprijs voor de Scheikunde voor zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de oppervlaktechemie. Als zijn gezondheid het toelaat werkt hij nog op het FHI.
Gerard Meijer (1962), Nederlands natuurkundige, was van 2002 tot 2012 directeur van FHI. Daar werd onder zijn leiding gewerkt aan het verder ontwikkelen van technieken om volledige controle te bereiken over moleculen in een gas, een belangrijke voorwaarde voor verder fundamenteel onderzoek. Sinds 2012 is hij voorzitter van het college van bestuur van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Tijdens de rondleiding over het grote terrein met verschillende laboratoria wordt een bezoek gebracht aan enkele experimenten en de computerruimte.
Om een indruk te krijgen van een mogelijk programma kun je het informatieboekje dat voor de deelnemers van een vorige reis is samengesteld downloaden. Het programma voor 2025 is afhankelijk van de mogelijkheden en kan dus afwijken van het programmma in dit boekje.
De reis naar Berlijn valt onder de garantie van STO Garant. De voorwaarden van deze garantieregeling staan op de website van STO Garant.
